SERA GAZI EMİSYONLARININ RAPORLAMA UYGULAMASI

(TS EN ISO 14064-1:2018 kapsamında)

Uygulamamız; ISO 14064-1:2018 standardı kapsamında; kuruluş seviyesindeki sera gazı envanterlerinin yönetilmesi ve raporlanması için hazırlanmıştır.

Gerekçe: ISO 14064-1 Madde 8.2 Dokümanların saklanması ve kayıtların tutulması

Kuruluş, belgelerin saklanması ve kayıtların tutulması prosedürlerini oluşturmalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. Kuruluş, doğrulamayı kolaylaştırmak amacıyla sera gazı envanterinin tasarımı, geliştirilmesi ve sürekliliğinin sağlanmasını destekleyen dokümantasyonu saklamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. Kâğıt, elektronik veya diğer formatlardaki belgelendirme, belge saklama ve kayıt tutma için oluşturulan sera gazı bilgi yönetimi prosedürlerine göre ele alınmalıdır.

RAPORLANMASI GEREKEN SERA GAZLARI

• Fosil yakıtlar: CO2, CH4, N2O
• Fosil yakıtlar: CO2, CH4, N2O
• Çimento, kireç, alüminyum vb. üretim prosesleri CO2
• 𝐶𝑎𝐶𝑂3 + 𝚤𝑠𝚤 → 𝐶𝑎𝑂 + 𝐶𝑂 2
• Evsel atık depolama CH4
• Azot içeren gübre kullanımı N2O
• Hayvancılık faaliyetleri CH4
• Kömür madenciliği CH4, CO2
• Pirinç yetiştiriciliği CH4
• Nitrik asit üretimi N2O
• Petrokimya faaliyetleri: CH4 , CO2
• Atık su arıtımı N2O
• Soğutucu gruplar HFC
• Birincil alüminyum üretimi PFC, CO2
• Akım kesiciler SF6
• Ekran, elektronik devre üretimi NF3

SERA GAZI RAPORU

Doğrudan sera gazı emisyonları

Kuruluşun sahip olduğu veya kontrol ettiği sera gazı kaynaklarından salınan sera gazı emisyonlarıdır.

Dolaylı sera gazı emisyonları

Kuruluşun, işlemleri ve faaliyetlerinin bir sonucu olarak gerçekleşen fakat kuruluşun sahip olmadığı veya kontrolü altında olmayan sera gazı kaynaklarından ortaya çıkan sera gazı emisyonlarıdır.

SERA GAZI ENVANTER KATEGORİLERİ

1. Doğrudan sera gazı emisyonları/uzaklaştırmaları;
2. İthal edilen enerji kaynaklı dolaylı sera gazı emisyonları;
3. Ulaşım kaynaklı dolaylı sera gazı emisyonları;
4. Kuruluş tarafından kullanılan ürünlerin/hizmetlerin üretiminden/sunulmasından kaynaklanan dolaylı sera gazı emisyonları;
5. Kuruluş tarafından üretilen ürünlerin / sunulan hizmetlerin kullanımı ile ilişkili dolaylı sera gazı emisyonları;
6. Diğer

Sera gazı emisyonları; yukarıdaki kategoriler ile tutarlı bir şekilde tesis seviyesinde ayrıca alt kategorilere ayrılmaktadır.

K1-Doğrudan SG emisyonları ve uzaklaştırmaları

Doğrudan SG emisyonları ve uzaklaştırmaları, kuruluş sınırları içindeki ve kuruluşun sahip olduğu veya kontrol ettiği SG kaynaklarından veya yutaklarından meydana gelir.

• Sabit yakma

Bu emisyonlar hareketsiz ekipmanlarda yakıtların yanması sonucu oluşmaktadır.

• Hareketli yakma

Bu emisyonlar ulaşım araçlarında yakıtların yanması sonucu oluşmaktadır.

• Endüstriyel süreçlerden kaynaklanan SG emisyonları/ uzaklaştırmaları

Çimento, kireç üretimi, kimyasal üretim, imalat, petrol ve gaz rafineri vb. sektörlerde endüstriyel işlemler sırasında oluşan emisyonlardır. Endüstriyel emisyonlar ile yakıtların yanması kaynaklı emisyonlar birbirine karıştırılmamalıdır.

• Sistemlerdeki doğrudan kaçak SG emisyonları
• Ekipmanlardan (ör: soğutma sistemleri, doğalgaz dağıtım sistemleri vb.) kaynaklanan sızıntılar
• Tarımsal süreçler (ör: çürüme ve fermantasyon, gübre, hayvancılık, azotlu gübrelerin uygulanması)
• Düzenli atık depolama sahaları, kompost tesisleri, atıksu arıtma tesisleri ve diğer atık yönetimi süreçlerinden kaynaklanan atık malzemelerin kontrolsüz bozunması anım sızıntıları, tarımsal süreçler, atık sahaları, fosil yakıt çıkaran, işleyen, dağıtan sistemlerden kaynaklanan emisyonlardır.
• Arazi kullanımı, kullanım değişikliği ve ormancılık kaynaklı doğrudan emisyonlar/uzaklaştırmalar

K2-İthal edilen enerjiden kaynaklanan dolaylı SG emisyonları

Bu kategori, elektrik, ısınma, soğutma, basınçlı hava gibi yalnızca nihai enerji veya hizmetlerin üretimi ile ilişkili yakıtların yakılması sonucunda gerçekleşen sera gazı emisyonlarını içermektedir.

Örnek;

• Kuruluş tarafından ithal edilen elektriğin üretimi ve tüketimiyle ilgili SG emisyonları dahil, ithal edilen elektrikten kaynaklanan dolaylı emisyonlar.
• Fiziksel bir ağ vasıtasıyla (tüketilen elektrik hariç) enerjinin (buhar, ısınma, soğutma ve basınçlı hava) üretimi ile ilgili ithal edilen enerjiden kaynaklanan dolaylı emisyonlar.

K3-Ulaştırmadan kaynaklanan dolaylı SG emisyonları

Bu kapsamdaki sera gazları; kuruluş sınırlarının dışında bulunan kaynaklardan meydana gelir. Bu kaynaklar hareketlidir ve çoğunlukla ulaşım ekipmanlarında yakılan yakıttan kaynaklanır. İlgili olmaları durumunda aşağıda verilen emisyonlar da bu kategoriye dahil edilmektedir.

• Soğutma gazı sızıntıları (Klima);
• Yakıt üretimi ve yakıt nakliyesi/dağıtımından kaynaklanan yukarı yöndeki emisyonlar;
• Ulaşım donanımının inşası (araç ve altyapı): Bu kategori, kişilerin ve malların taşınmasını ve tüm taşımacılık türlerini (demiryolu, deniz, hava ve karayolu) kapsamaktadır.

Bu kapsamda; yalnızca tedarikçiden kuruluşa gerçekleştirilen taşımacılık faaliyetlerinden veya tedarik zincirindeki tüm taşımacılık faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını dahil eder.

• Mal (kuruluşa gelen) taşımacılığı veya dağıtımından kaynaklanan emisyonlar: Kuruluş tarafından ödenen nakliye hizmetlerinden kaynaklanan emisyonlar.
• Mal (kuruluştan giden) taşımacılığı veya dağıtımından kaynaklanan emisyonlar: Kuruluş tarafından ödenmeyen ve ilk müşteri tarafından veya tedarik zincirindeki diğer müşteriler için gerçekleştirilen nakliye hizmetlerinden kaynaklanan emisyonlar
• Çalışanların evlerinden işyerlerine taşınmasıyla ilgili emisyonlar dahil, çalışanların işe gidiş gelişinden kaynaklanan emisyonlar.
• Müşterilerin ve ziyaretçilerin raporlama yapan şirketin tesisine seyahatleriyle ilgili emisyonlar dahil olmak üzere müşteri ve ziyaretçi taşımacılığından kaynaklanan emisyonlar.
• Esas olarak hareketli yanma kaynaklarında yakılan yakıttan kaynaklanan iş seyahatlerinden kaynaklanan emisyonlar.

K4-Kullanılan ürünlerden kaynaklı dolaylı SG emisyonları

K4.1 Temin edilen mallar kaynaklı:

• Ürünün imalatı ile ilişkili olan satın alınan hammadde/mamul/yarı mamul vb. kaynaklı emisyonlardır. Bu emisyonlar, geniş bir ürün yelpazesi ile ilişkili olabilmektedir. Hedef kullanıcı tarafından ürünleri türlerine göre bir alt kategorizasyon tanımlanabilir.
• Sermaye mallarından kaynaklanan emisyonlar, kuruluş tarafından bir ürün üretmek, bir hizmet sağlamak veya mal satmak, depolamak ve teslim etmek için kullanılan malları içerir.

K4.2 Kullanılan hizmetler kaynaklı:

Varlıkların üretimi kaynaklı emisyonlar, toplam yaşam süresi ile ilişkilendirilmiş bir şekilde raporlanmaktadır.

Emisyonlar «beşikten tedarikçinin çıkış kapısına» yaklaşımı ile hesaplanır. Kuruluş tarafından kullanılan farklı hizmet türleri ile bağlantılı emisyonları ayrıştırmak ve hesaplamak için hedef kullanıcı tarafından alt kategorizasyon kullanılır.

• Katı ve sıvı atıkların bertarafı (düzenli atık depolama, yakma, biyolojik arıtma veya geri dönüşüm süreçleri) kaynaklı emisyonlar.

Atıkların taşınması kaynaklı emisyonlar ya bu kategori altında ya da ulaşım kaynaklı dolaylı sera gazı emisyonları» kategorisinde hesaplanabilir.

• Raporlama yapan kuruluş tarafından kiralanan ekipmanların kullanımı kaynaklı emisyonlar.

Ekipmanların kontrolü işletmeye aitse bu emisyonlar doğrudan kategorisinde ele alınır.

• Danışmanlık, temizlik, bakım, kurye, bankacılık vb. hizmet alımları kaynaklı emisyonlar

K5-Kuruluşun ürünlerinin kullanımıyla ilişkili dolaylı SG emisyonları

Kuruluşun ürünlerinin kullanımıyla ilişkili SG emisyonları veya uzaklaştırmaları, kuruluşun üretim sürecinden sonraki yaşam aşamalarında kuruluş tarafından satılan ürünlerden kaynaklanmaktadır. Bu emisyonlar veya uzaklaştırmalar, çok geniş bir hizmet yelpazesini ve ilgili süreçleri kapsayabilir.

• Ürünün kullanım sürecinde kaynaklanan emisyonlar,
• Alt yöndeki kiraya verilen varlıklardan kaynaklanan emisyonlar. Bu alt sınıf, kiraya verenler (yani, kiracılardan ödeme alan bir kuruluş) için geçerlidir.

Araç yakıt tüketimi (Aracı kiraya verene göre)

• Ürünün kullanım ömrü sonu aşamasından kaynaklanan emisyonlar,

Ürünün bertarafı kaynaklı emisyonlar (Üretici ve kullanıcıya göre)

• Yatırım kaynaklı emisyonlar,

Finansman kaynaklı emisyonlar (Finans kuruluşuna göre)


Sera gazı raporu içeriğinde ayrıca aşağıdaki bilgiler bulunmaktadır;
• Raporlama yapan kuruluşun açıklaması;
• Rapordan sorumlu kişi veya kurum;
• Kapsanan raporlama dönemi;
• Kuruluş sınırlarının tanımı;
• Önemli dolaylı emisyonları tanımlamak için kuruluş tarafından belirlenen kriterler dahil raporlama sınırlarının belgelendirilmesi;
• CO2, CH4, N2O ve diğer uygun sera gazı grupları için ton CO2 eşdeğeri cinsinden ayrı ayrı hesaplanan doğrudan sera gazı emisyonları;
• Biyojenik CO2 emisyonları ve uzaklaştırmalarının sera gazı envanterinde nasıl ele alındığının ve ton CO2 eşdeğeri cinsinden ayrı ayrı hesaplanan ilgili biyojenik CO2 emisyonları ve uzaklaştırmalarının bir açıklaması,
• Hesaplanmışsa, ton CO2 eşdeğeri cinsinden doğrudan sera gazı uzaklaştırmaları;
• Herhangi bir önemli sera gazı kaynağı veya yutağının hesaplamadan hariç tutulmasının açıklaması;
• Ton CO2e cinsinden kategorilere göre ayrılmış hesaplanan dolaylı sera gazı emisyonları
• Seçilen geçmişteki temel yıl ve temel yıl sera gazı envanteri
• Temel yıl veya diğer geçmişteki sera gazı verilerindeki değişikliğin veya temel yılın veya geçmişteki diğer sera gazı envanterindeki herhangi bir yeniden hesaplamanın açıklaması ve bu tür yeniden hesaplamalardan kaynaklanan karşılaştırılabilirlikle ilgili sınırlamaların dokümantasyonu;
• Seçilme sebepleri dahil, hesaplama yaklaşımlarına yapılan atıflar veya yaklaşımların açıklanması;
• Daha önce kullanılan hesaplama yaklaşımlarındaki herhangi bir değişikliğin açıklaması;
• Kullanılan sera gazı emisyon veya uzaklaştırma faktörlerine yapılan atıf veya faktörlerin dokümantasyonu;
• Kategori bazında sera gazı emisyonları ve uzaklaştırmaları verilerinin doğruluğuna yönelik belirsizliklerin etkisinin açıklaması;
• Belirsizlik değerlendirmesi açıklaması ve sonuçları;
• Sera gazı raporunun ISO 14064-1 standardına göre hazırlandığına dair bir beyan;
• Doğrulamanın tipi ve erişilen güven seviyesi dahil sera gazı envanteri, raporu veya beyanının doğrulanıp doğrulanmadığına dair açıklama;
• Hesaplamada kullanılan küresel ısınma potansiyeli değerleri ve bunların kaynağı. Küresel ısınma potansiyeli değerlerinin en son IPCC raporundan alınmaması durumunda, emisyon faktörlerinin veya hesaplamada kullanılan veri tabanı referanslarının ve bunların kaynaklarının dahil edilmesi.

Sera gazı raporuna aşağıdaki maddelerin eklenmesi opsiyonel olup, istenmesi halinde raporu zenginleştirmektedir.
• Kuruluşun sera gazı politikaları, stratejileri veya programlarının açıklaması;
• Uygun olması durumunda, sera gazı azaltım inisiyatiflerinin ve kuruluş sınırları dışında gerçekleşenler dahil bu inisiyatiflerin ton CO2 eşdeğeri cinsinden hesaplanan, sera gazı emisyon veya uzaklaştırma farklılıklarına nasıl katkıda bulunduğunun açıklaması
• Uygun olması durumunda, sera gazı emisyon azaltım ve uzaklaştırma iyileştirmesi projelerinden satın alınmış veya geliştirilmiş ton CO2 eşdeğeri cinsinden hesaplanan sera gazı emisyon azaltımları ve uzaklaştırma iyileştirmeleri.
• Uygunsa yürürlükteki sera gazı program şartlarının açıklaması;
• Tesis bazında ayrıştırılan sera gazı emisyonları ve uzaklaştırmaları;
• Hesaplanan toplam dolaylı sera gazı emisyonları;
• Verimlilik veya sera gazı emisyon yoğunluğu (birim üretim başına emisyonlar) oranları gibi ilave göstergelerin açıklaması ve sunumu;
• Uygun dahili ve/veya harici karşılaştırmalara göre performansın değerlendirilmesi;
• Sera gazı bilgi yönetimi ve izleme süreçlerinin açıklaması;
• Bir önceki raporlama döneminden kaynaklanan sera gazı emisyonları ve uzaklaştırmaları;
• Uygun olması durumunda, mevcut envanter ile bir önceki arasındaki sera gazı emisyon farklılıklarının açıklanması.

Uygulamada, doğrudan emisyonları ve doğrudan uzaklaştırmalarını birleştirmesine imkân sunulmuştur. Uygulama; denkleştirmeler veya diğer karbon kredisi tiplerini raporlayabilmektedir.

• Denkleştirmeler ve karbon kredilerinin hangi sera gazı şeması kapsamında oluşturulduğunu açıklanır;
• Aynı sera gazı şemasında kaynaklanması ve uygun tipte olması durumunda, denkleştirmeleri veya diğer karbon kredisi tiplerini birlikte toplanır;
• Denkleştirmeleri veya diğer karbon kredisi tiplerini kuruluşun doğrudan veya dolaylı emisyon envanterine eklememeli veya bunlardan çıkartılır.