EPDK tarafından yayınlanan en güncel yıllık rapor olan 2019 üzerinden yapılacaktır. Aynı zamanda değerlerin neden böyle oluştuğunu analiz edebilmek için de 2018 verileri tablolarda aktarılmış ve kaynak türüne göre değişimler yorumlanmıştır.

Aşağıdaki değerler lisanslı üretim kaynakları üzerinden hesaplanmıştır. Lisanssız üretim kısmında kurulu güç tam raporlanırken, enerji üretim miktarı sadece ihtiyaç fazlası olduğu ve tesislerin tüketim noktalarının miktarı bilinemeyeceği için gerçek değer bulmak mümkün olmayacaktır.

Kurulu Güce göre en yüksek pay Doğal gaz santrallerindedir. Bunu takiben de hidrolik kapasite en fazla paya sahip olan 2. Tür konumundadır.

Üretimde de doğal gaz ve hidrolik tarafında yüksek hacimler bulunurken 2019 yılında doğal gazı hidrolik santrallerin ikame ettiği görülmektedir. Bunun yanında ithal kömür ve linyit de hem 2018 hem de 2019 yılında yaklaşık %36 kapasite ile ülkenin enerji üretiminin üçte birden fazla yükünü üstlenmiştir.

CF kapasite faktörü = Bir Yılda üretilen elektrik (kWh) / Kapasite (kW) x 8760

DOĞAL GAZ KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 56.522,71 x 1.000.000 (kWh) / 25.935,41 x 1000 (kW) x 8760 = %24,88

Doğal gaz kaynaklı elektrik üretiminde kapasiteyi bu ürünün devreye alma gibi özellikleri de etken olsa bile özellikle 2019 yılına bakıldığında kaynak maliyeti odaklı bir azalma olduğu görülmektedir.

2018 yılında kurulu güç 2019 yılı ile aşağı yukarı aynı olmasına rağmen üretim 2018 yılına göre 2019 yılında %38 azaldığından kapasite faktöründe de eş orantılı olarak azalma olmaktadır.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından 2018 yılında yayınla-nan Elektrik Piyasası Kapasite Mekanizması Yönetmeliği ile piyasada rekabet edecek fiyatları yakalayamayan santraller çalışmayarak bu yö-netmelikten yararlanma yolunu seçmektedir.

Doğal gaz kaynaklı elektrik üretiminde azalmanın da hidrolik kay-naklı elektrik üretim kapasite faktörü hesabında görülebileceği gibi ağır-lıklı olarak hidrolik kaynaklarla ikame edildiği görülmektedir.

HİDROLİK KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 88.850,17 x 1.000.000 (kWh) / 28.494,36 x 1000 (kW) x 8760 = %35,60

Hidrolik kaynaklı elektrik üretiminde 2018 yılında kurulu güç 2019 yılı ile aşağı yukarı aynı olmasına rağmen üretim 2018 yılına göre 2019 yılında %48 arttığından kapasite faktöründe de eş orantılı olarak artış olmaktadır.

Doğal gaz kaynaklı elektrik üretiminde 2018 yılına göre 2019 yılında yaşanan kapasite faktörü düşüşünün ağırlıklı olarak hidrolik kaynaklarla ikame edildiği görülmektedir. Buradaki artışın nedeni değişmeyen toplam talebin karşılanması için alternatif kaynağa başvurmaktır.

LİNYİT KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 46.893,73 x 1.000.000 (kWh) / 10.101,03 x 1000 (kW) x 8760 = %53,00

Linyit kaynaklı elektrik üretiminde kurulu gücün toplam kurulu güce oranı yaklaşık %12 iken üretimdeki payının %16 olduğu görülmektedir. Birçok kaynağa göre daha yüksek olan kapasite faktörünü açıklamak için bu santrallerin çalışma kapasitesinin yüksek tutulduğu anlaşılmaktadır.

İTHAL KÖMÜR KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 60.381,27 x 1.000.000 (kWh) / 8.966,85 x 1000 (kW) x 8760 = %76,9

İthal kömür kaynaklı elektrik üretiminin 2019 yılında oluşan sonucu ile tüm kaynak türlerine göre en yüksek kapasite faktörüne sahip olduğu görülmektedir. İthal kömür ile çalışan santrallerin neredeyse durmaksızın çalıştığı görülmektedir.

RÜZGÂR KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 21636,28 x 1.000.000 (kWh) / 7520,33 x 1000 (kW) x 8760 = %32,84

Rüzgâr kaynaklı elektrik üretiminde oluşan kapasite faktörü bu kaynağın doğal yapısı nedeniyle oluştuğu söylenebilir. Gün içinde yenilenebilir enerji kaynakları (güneş ve rüzgâr gibi) dalgalandıkça üretim kapasitesi düşmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklı enerji üretim tesislerinde rüzgâr gibi doğal kaynakların kullanıldığı zaman yakıt maliyetinin azalmasının yanında bu doğal kaynakların kararsız olması gibi bir yanı bulunmaktadır.

JEOTERMAL KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 8.929,73 x 1.000.000 (kWh) / 1.514,69 x 1000 (kW) x 8760 = %67,30

Jeotermal kaynaklı elektrik üretiminde oluşan kapasite faktörü de yine kaynağın karakteristiğine odaklı yoğun bir erişim ile üretim olduğu görülmektedir. Bu santrallerde de kurulu gücün üçte ikisi kullanılarak kapasite yoğun bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Ülkemiz de bulunan jeotermal potansiyellerinin devreye alınması arttıkça ithal kaynakların bu kapasite kullanımı yüksek kaynak ile ikame edilmesi yerli kaynak kullanımının artırılmasına imkân sağlayacaktır.

TAŞ KÖMÜR KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 3518,87 x 1.000.000 (kWh) / 810,77 x 1000 (kW) x 8760 = %49,55

Taş kömürü kaynaklı elektrik üretiminde kurulu gücün birçok santral türüne göre düşük kapasitede olduğu görülmektedir. Taş kömürü yüksek kalorifik değeri sayesinde ısınmadan bazı endüstrilerdeki kullanımına kadar alternatif daha ekonomik kullanımları olabileceği için oluşan kurulu güç kapasitesi sınırlı kalmıştır. 2019 yılında oluşan kapasite faktörü oluşan değer de kömür türü santrallerde oluşan değerlere benzerlik göstermektedir.

BİYOKÜTLE KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 4266,32 x 1.000.000 (kWh) / 725,92 x 1000 (kW) x 8760 = %67,09

Biyokütle kaynaklı elektrik üretimi günümüzde yaygınlaşmaya devam etmektedir fakat günümüzde oluşan kurulu güç kapasitesi halen diğer kaynaklara göre çok daha küçüktür. Bunun yanında %67’lik kapasite kullanımı ile incelenen kaynaklar içinde yüksek değerde olan türlerden biri olduğu anlaşılmaktadır.

ASFALTİT KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 2323,95 x 1.000.000 (kWh) / 405 x 1000 (kW) x 8760 = %65,5

Asfaltit kömür kaynaklı elektrik üretimi de ülkemiz kurulu gücü içindeki çok düşük kurulu güç oranı olmasına rağmen mevcut kaynağını %65’lik bir oran ile kullanarak birçok kaynağa göre yüksek bir kapasite kullanım oranı sağlamaktadır.

FUEL OIL KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 732,92 x 1.000.000 (kWh) / 305,93 x 1000 (kW) x 8760 = %27,35

Fuel oil kaynaklı elektrik üretimi de ülkemizde kurulu gücü içindeki çok düşük kurulu güç oranı bulunması ve kapasite faktöründeki %27’lik düşük değeri ile bazı özel alanlarda kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Kıbrıs gibi kaynak sorunu yaşayan yerlerde ağırlıklı olarak kullanılan bu tür santrallere bölgesel olarak zorunlu kalmadıkça ülkemizde kullanımı avantajlı gözükmemektedir.

GÜNEŞ KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 194,37 x 1.000.000 (kWh) / 169,7 x 1000 (kW) x 8760 = %13,08

Güneş kaynaklı elektrik üretimi de verilen rakamlar lisanslı kapasiteyi belirttiği için ülkemiz potansiyelinin yanında çok çok düşük kalmaktadır. Halen çalışmaları süren projeler ile buradaki kurulu kapasitenin artış göstermesi beklenmektedir. Hesaplanan kapasite faktörü oranı %13 ise bu yenilenebilir ve dolayısı ile mevsimsel değişikliklerden çok etkilenen, günün birçok saatinde kaynağa erişimi olmayan kaynağı nedeniyle oluşmaktadır.

MOTORİN KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİM

CF kapasite faktörü = 1 x 1.000.000 (kWh) / 1,04 x 1000 (kW) x 8760 = %10,98

Motorin Fuel oil kaynaklı elektrik üretimi de, Fuel oil kaynaklı elektrik üretiminde olduğu gibi hatta çok daha azı miktarsa ülkemizde kurulu gücü içindeki çok düşük kurulu güç oranı bulunması ve kapasite faktöründeki %11’lik düşük değeri ile bazı özel alanlarda kullanıldığı anlaşılmaktadır.