AKILLI SAYAÇ KURULUMLARI

Akıllı şebeke literatüründe akıllı sayaç tanımı, sayaç verilerine hem alış hem de veriş olmak üzere online olarak çift yönlü ulaşımın bulunması ile verilmektedir. Günümüzde neredeyse tüm tüketim noktalarında kullanımda olan elektronik sayaçlar ilk defa üretildiklerinde, alternatif kullanım imkanları sağlayan tarifeleri olması ve ek birçok yazılım destekli özelliği sayesinde akıllı olarak adlandırılmışlardır. Bu cihazların ilk defa üretildikleri zamanlarda mekanik sayaçlara göre daha çok özellikleri olması nedeniyle akıllıydılar, fakat ilk modellerin verilerinin alınması aynı mekanik sayaçlarda olduğu gibi bulundukları yerlerde yapılabilmekteydi. Bu verilerin alınması için hazırlanan mobil cihazlar ve uygulamaları ile elektrik dağıtım şirketi çalışanları müşteri yerleşkelerini tek tek dolaşmaktaydılar. Verilerin mobil cihazlar ile alınmasının ardından ise mobil şebekeler üzerinden şirketlerin müşteri bilgi yönetimi uygulamalarına gönderilmekteydi.

Elektrik piyasasının özelleşme hedeflerinde bulunan çoğu maddenin sağlanmasında destek olacak anlık elektrik şebekesi ölçümü için, belli bir tüketimin üzerinde olan müşterilere ait sayaçların uzaktan sayaç yönetimi uygulamaları kapsamına alındı. Cihazların dönüşümünün uzun yıllar alacağı açıkça görüldüğünden, kısa zamanda enerji arz ve talebinin izlenebilmesi için bu yöntem tüm piyasasının izlenebilmesinde daha çok kapsayıcı oldu. Kısa zamanda bu kapsam ile ülke enerjisinin yaklaşık yarısı izlenebilir hale gelmiş oldu. Bu kapsamda seçilen müşterilerin sayaçlarının bulunduğu yerlerinin farklı yerlerde bulunması sayaçların yanında kullanılan haberleşme üniteleri kullanımını doğrudan etkiledi. GSM ile haberleşen modemlerin piyasanın büyük bir çoğunluğunda kullanılması da yine bu benzer nedenlerden kaynaklanmaktadır.

Akıllı sayaçlar kullanılmasında endeks okuma, faturalama ve enerji kesme gibi operasyonel faaliyetleri otomatikleştirmeye ek olarak, sayaçların sürekli izlenmesi ile elektrik şebekesinin verimli yönetilmesi mümkün olabilecektir. Elektrik şebekesinde edinilen faydalar dağıtım ve perakende şirketlerinin büyük ciroları göz önünde bulundurulduğunda asıl faydanın kesintisiz enerji tedarikinde olduğu anlaşılabilecektir. Elektrik şebekesinde edinilecek, teknoloji yatırımları elektrik şebekesini daha sürdürülebilir hale getirebilecektir. Kesinti veya arızaların tespitleri kolayca yapılabilmesi kesinti sürelerinin azalmasına yardımcı olacaktır. Müşteri sistemleri odaklı operasyonlara olan faydalar gözden geçirildiğinde sayaçlarının çoğunun uzaktan iletişim kurması ile endeks okuma, enerji kesme ve tekrar enerjilendirme gibi operasyonların işletme harcamalarının azalması mümkün hale gelecektir. İşletme kaynaklı giderlerin azaltılması mutlaka tüm operasyonlarda %100 kapsayıcılık sağlayamayacaktır. Teknolojik yapılarında işletilmesi sırasında oluşabilecek sorunlar nedeniyle mevcut iş gücü ile devam edecek kısımlar bulunacaktır.

Son 10 yılda akıllı sayaç kurulumları hızla artarken bu alanda farklı ihtiyaçların ortaya çıkmasıyla yeni teknolojiler de kullanıma alınmıştır. Dünya genelinde çok sayıda haberleşme teknolojisi geliştirilmiş ve hızla yenileri de geliştirilmektedir. Türkiye elektrik piyasasında akıllı teknolojileri kullanan sayaçlar günümüzde 2 milyon civarında bir sayıya ulaşmış durumdadır. Elektrik dağıtım özelleştirmeleri ardından yavaş ilerleyen bu teknoloji yatırımları, faydaların birçok alanda görülmesi ile hız kazanmıştır. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yapılan düzenlemeler sonucunda oluşan araştırma ve geliştirme bütçeleri ile desteklenen alanda yeni teknolojilerin kullanımına ek bir imkân oluşmuştur. Teknoloji alternatiflerine göre yapılan birçok çalışmada sonuçlar bölgelere göre değişkenlik gösterdiği görülmüştür. Sayaçlar elektrik sektörünün kasası işlevi gören ölçüm özelliğine ek olarak yeni özellikler kazanmıştır. Bu özelliklerin de sağladığı kolaylıklar ve imkanlar ile sektöre her geçen gün yeni fırsatlar sunmaktadır.

Sayaç veri yönetimi yüksek hacimli sayaç verilerinin iyileştirilmesini, kontrol edilmesini, birçok analizde kullanılmasını sağlayan büyük veri işlemlerinin yapıldığı uygulamalardır. Sayaç veri yönetimi sistemleri ile otomatik sayaç okuma sistemlerinden alınan sayaç verileri ile işlenerek tüketimlerin doğrulanması sonucu direk ticari olarak faydaya ve operasyona desteği ile de faklı birçok konuda faydaya dönüşebilmektedir. Bu sistemler sayesinde veriler kullanıcı yorumuna gerek kalmadan otomatik işlenme imkânı bulunmaktadır. Elektrik sayaçlarının verilerinin bu sistemlerde otomatik işlemesi önceden tanımlanan kurallar ile yapılmaktadır. Sayaç verileri otomatik olarak sisteme yüklenmesi ile ham halde kalması da mümkün olmakla birlikte bu sistemlerin kullanılmasında temel amaçlardan biri olan sayaç verilerinin doğrulaması, tahmin edilmesi ve düzeltilmesi faaliyetleri önem arz etmektedir. Bu işlemler sırasında karşılaşılan istisnalar kontrol edilmekte ve gerekli ise bu işlemler uygulanmaktadır. Şirketlerde birden çok otomatik sayaç okuma sistemleri veri yönetimi hizmetleri ile entegrasyon sağlanmaktadır.

Sayaç veri yönetimi uygulamalarının sağladığı faydalar aşağıdaki gibidir:

1. Eksik veya hatalı sayaç verilerinin doğrulama, tahmin, düzeltmesi
2. Arıza, kaçak, kesinti gibi alarm durumlarının ilgili sistemlere aktarılması
3. Yüksek adetlerdeki sayacın bir üst platform tarafından yönetilmesi
4. Sayaç verilerinin ihtiyaç duyulan uzunlukta periyotlarda kaydedilebilmesi
5. Modem ve sistem üreticilerinin yazılımlarına bağımlı kalmadan birden fazla otomatik sayaç okuma sistemleri yazılımının aynı yerden kontrolü
6. Enerji hattından haberleşme, radyo frekansı kullanan, GSM gibi farklı teknolojilere ait sistemler aynı yerden işletilebilmesi
7. Analiz uygulamalarının farklı otomatik sayaç okuma sistemlerinden alınan veriler ile üst katmanda ortak çalıştırılabilmesi
8. Karar destek raporlarına girdi sağlaması hazırlanabilmesi
9. Diğer uygulamalara, ihtiyaç duyulan sıklık ve formatta verileri yollanabilmesi
10. Şebekenin sayaç verileri desteği ile daha verimli analiz edilmesi
11. Elektrik enerjisi temin noktalarından, tüketildi yerlere kadar dağıtım şebekesi boyunca enerji kayıplarının takibi
12. Yenilikçi teknolojiler olan dağıtık yenilenebilir enerji tesislerinin yönetimi ve elektrikli arabalara yönelik uygulamalara destek sağlanması